Qəşəng dost

“Qəşəng dost” romanı Əlcəzair müharibəsindən Fransaya qayıdan və Parisdə pulsuz-parasız, bir qarnı ac, bir qarnı tox, miskin həyat sürən keçmiş əsgər Jorj Düruanın həyatından bəhs edir. Əlcəzairlə bağlı bir məqalə yazıb dostu Forestyenin xanımı Madlenin köməyi ilə nüfuzlu qəzetlərin birində çap etdirəndən sonra onun həyatı tamamilə dəyişir. Şərəfsiz, vicdansız, qabiliyyətsiz, ancaq qeyri-adi zahiri gözəlliyə malik olan, bununla da qadınların ağlını başından alan bu ikiüzlü gəncin obrazını satira janrında ustalıqla qələmə almış yazıçı sübut edir ki, pulun və mənəvi pozğunluğun hökm sürdüyü bir cəmiyyətdə sosial nərdivanla yuxarı dırmaşmaq üçün xüsusi intellekt və istedad sahibi olmaq lazım deyil, sadəcə olaraq zahiri gözəlliyə malik olub hamının, xüsusilə də varlı, tanınmış və nüfuzlu kişilərin arvadlarının diqqətini özünə çəkmək kifayətdir. Sıfırdan başlayıb başgicəlləndirici sürətlə zirvəyə qalxan, hamının “Qəşəng dost” adlandırdığı qəhrəmanın nüfuzlu məşuqələri sayəsindəki yüksəlişi oxucunu sözün əsl mənasında valeh edir. Qibtəolunacaq bir enerji ilə yorulmadan irəliləyən Jorj Dürua bir məqsədinə çatan kimi, dərhal növbəti hədəf haqda düşünür. Oxucu əsərin qəhrəmanının atdığı hər addımda onun harada və nə vaxt dayanacağını, irəliləyişinə nəyin və kimin, eləcə də necə mane olacağını sonsuz maraqla izləyir.

Naturalizm və realizm ədəbi cərəyanına mənsub olan Gi de Mopassan XIX əsr Fransa ədəbiyyatının ən görkəmli simalarından biridir. 1885-ci ildə yazılan bu əsər aktuallığını hələ də itirməyib.